وب‌سایت آیت‌الله خامنه‌ای ساعاتی پیش متن نامه او به حسن روحانی را منتشر کرد. چند نکته درباره این نامه:
۱. رهبر جمهوریاسلامی اشاره جالبی در نامه دارد که برجام پس از «بررسی‌های دقیق و مسئولانه در مجلس شورای اسلامی؛ کمیسیون ویژه و دیگر کمیسیون‌ها و نیز در شورای عالی امنیت ملی سرانجام از مجاری قانونی» عبور کرده و در حال حاضر «در انتظار اعلام نظر اینجانب است».
البته که سال‌هاست برای همه مشخص شده راهبر اصلی پرونده هسته‌ای ایران و سیاست‌های کلی اتخاذ شده در این سال‌ها شخص آیت‌الله خامنه‌ای است. همان‌طور که موافقت‌نامه‌ها و اقدام‌هایی که در این پرونده انجام گرفته، بلاشک تایید او را با خود داشته است - و در غیر این‌صورت امضا یا اجرایی نمی‌شدند -. در واقع این نامه، اثبات سخنان چند روز پیش علی لاریجانی است که گفته بود: پرونده هسته‌ای، پرونده رهبری است.
۲. بند دوم نامه آیت‌الله خامنه‌ای، مساله‌ای را مورد تاکید قرار می‌دهد که در چند وقت اخیر در سخن‌رانی‌های رهبر ایران نیز به آن اشاره شده. او نوشته است که روحانی به واسطه سالیان طولانی فعالیت در سطوح رده‌بالای مدیریت در جمهوریاسلامی باید این مساله را دریافته باشد که «دولت ایالت امریکا در قضیه‌ی هسته‌ئی و نه در هیچ مسأله‌ی دیگری، در برابر ایران رویکردی جز خصومت و اخلال در پیش نگرفته است و در آینده هم بعید است جز این روش عمل کند».
تاکید بر نگرانی از نفوذ و دشمنی آمریکا با استفاده از برجام، از جمله موارد ثابت در چند سخن‌رانی آیت‌الله خامنه‌ای پس از گفت‌وگوهای وین است. او همچنین با اشاره به دو نامه‌ای که باراک اوباما برای او نوشته - در حالی که پیش از این گمانه‌زنی‌ها حکایت از رد و بدل شدن چهار نامه داشت - بخشی از مضمون یکی از نامه‌ها را هم فاش کرده است: این‌که آمریکا و دولت اوباما «قصد براندازی جمهوری اسلامی را» ندارد.
— Khamenei.ir (@khamenei_ir) October 21, 2015
۳. علاوه بر بندهای قانون مصوب مجلس - طرح دوفوریتی اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوریاسلامی ایران در اجرای برجام -، آیت‌الله خامنه‌ای اشاره‌ای به «ملاحظات ده‌گانه‌ی ذیل مصوبه‌ی شورای عالی امنیت ملی» داشته. او چه قانون مصوب مجلس و چه ملاحظات شورای عالی امنیت ملی - که تاکنون در رسانه‌ها اشاره‌ای به آن‌ها نشده - را «حاوی نکات مفید و مؤثر» دانسته که «باید رعایت شود»، گرچه خود نیز ۹ شرط دیگر را اضافه کرده.
— H.Soleimani (@MashreghNews_ir) October 21, 2015
مساله جالب توجه دیگر آن است که براساس این نامه، شورای عالی امنیت ملی برجام را در تاریخ ۱۹ مردادماه تصویب کرده است، طرح مجلس شورای اسلامی درباره برجام ۲۱ مهرماه تصویب شد. فاصله‌ای دو ماهه در تصویب برجام در دو نهاد مختلف. آیا این فاصله زمانی، از جمله دلایلی بوده که باعث شده علی‌اصغر میرحجازی در جلسه مشترک با علی لاریجانی - رئیس مجلس نهم - و علی شمخانی - دبیر شورای عالی امنیت ملی - خواستار تسریع در تصویب برجام شود؟ (از گفت‌وگوی حمید رسایی با رجانیوز: [علی لاریجانی] در آخر اظهاراتش هم گفت که چند روز قبل آقای حجازی با من تماس گرفت و گفت که چرا مجلس زودتر تکلیف برجام را مشخص نمی کند)
۴. رهبر جمهوریاسلامی از «حفظ هوشیاری» در زمان گفت‌وگوها از سوی مسئولان جمهوریاسلامی نسبت به «نیات خصمانه دولت آمریکا» تقدیر کرده که به عقیده او توانسته «در موارد متعدّدی از ورود زیان‌های سنگین جلوگیری کند»، اما احتمالا یکی از مهم‌ترین بخش‌های نامه پس از این جمله‌ها مورد اشاره قرار گرفته: «با این حال محصول مذاکرات که در قالب برجام شکل گرفته است دچار نقاط ابهام و ضعف‌های ساختاری و موارد متعددی است که در صورت فقدان مراقبت دقیق و لحظه به لحظه، می‌تواند به خسارت‌های بزرگی برای حال و آینده‌ی کشور منتهی شود».
احتمالا همین نگرانی است که باعث شده آیت‌الله خامنه‌ای چند شرط جدید برای اجرای برجام در نظر بگیرد. از سویی این بخش از نامه و دیگر جمله‌هایی که این‌جا و آن‌جای متن وجود دارد، نشانه آن است که حضور جمهوریاسلامی در این گفت‌وگوها گرچه - با احتمال قریب به یقین - با اجازه رهبر جمهوریاسلامی بوده، اما او از این مساله رضایت قلبی نداشته است.
در بند اول شرط‌هایی که آیت‌الله خامنه‌ای تعیین کرده نیز به صرحت ذکر شده: «پذیرش مذاکرات از سوی ایران اساساً با هدف لغو تحریم‌های ظالمانه اقتصادی و مالی صورت گرفته است».
۵. بخش عمده شرط‌های آیت‌الله خامنه‌ای البته مسایل جدیدی نیستند، بلکه بیان دیگر و - در مواردی - مفصل‌تر سخنانی است که او پیش از این نیز به عنوان «خط قرمز» در مسیر گفت‌وگوهای هسته‌ای به آن اشاره کرده بود. لغو تحریم‌ها، توسعه فنی و بحث ۱۹۰هزار سو، سرنوشت تاسیسات هسته‌ای و ... . نکته قابل توجه دیگر در بند بند این نامه نگرانی او از «نقض عهد» طرف مقابل است.
با این حال تاکید او بر «متوقف» شدن برجام در صورت «وضع هرگونه تحریم در هر سطح و به هر بهانه‌ای (از جمله بهانه‌های تکراری و خودساخته‌ی تروریسم و حقوق بشر) توسط هر یک از کشورهای طرف مذاکرات» نشان‌دهنده نگرانی‌های امنیتی اوست. همان مساله‌ای که بارها از سوی برخی تحلیل‌گران و مقام‌های حکومتی به عنوان «تضمین امنیتی» مورد اشاره قرار گرفته. مساله مهم اما این است که مسئولان غربی چند باری تذکر داده‌اند که تحریم‌های حقوق‌بشری علیه ایران و مقام‌های حکومتی لغو نمی‌شود و حتی امکان وضع تحریم‌های جدید در این زمینه وجود دارد.
دولت روحانی احتمالا می‌تواند با استناد به همین بند از نامه در گفت‌وگوها از طرف مقابل امتیاز بگیرد. بسیار بعید است که دولت‌های غربی به بهانه حقوق‌بشر، دست به اقدام‌هایی بزنند که باعث لغو برجام شود. گرچه باید منتظر ماند و دید آیا این تهدید، واقعا شکل عملی پیدا خواهد کرد یا آن‌که دولت در پی یافتن راه‌حلی برای دور زدن آن خواهد بود.
از طرفی به نظر می‌رسد پذیرش دوره هشت ساله برجام و دوره ۱۵ ساله رسیدن به توانایی‌های فنی - از جمله رسیدن به ۱۹۰ هزار سو - از سوی مقامی که پیش از این گفته بود به نتیجه مذاکرات خوش‌بین نیست، احتمالا قدمی رو به جلو و حتی پیروزی برای دولت روحانی محسوب می‌شود. توجه باید کرد که بخش‌های مختلف این نامه در تضاد با سخنانی است که آیت‌الله خامنه‌ای در دو سال گذشته بیان کرده.
۶. نامه آیت‌الله خامنه‌ای به معنای اعلام رسمی پذیرش برجام از سوی جمهوری اسلامی است. گرچه می‌‌توان بندها و عبارت‌های مختلفی در این نامه یافت که دست منتقدان را برای مخالفت با دولت بازتر می‌کند - و با توجه به مواضع آیت‌الله خامنه‌ای، این مساله چندان عجیب و دور از انتظار هم نیست و حتی شاید برای تکمیل ژست آیت‌الله خامنه‌ای برابر این گفت‌وگوها هم (برای منتقدان) لازم بود - اما در نهایت پذیرش برجام، به عنوان بزرگ‌ترین دستاورد دولت روحانی از سوی رهبر جمهوریاسلامی، در نهایت یک پیروزی برای دولت روحانی است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر